کارشناس مذهبی و رییس سابق مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما گفت: برنامه‌های تلویزیونی ماه مبارک رمضان، از لحاظ محتوایی فاقد مضمونی تربیتی بوده و در مواردی نیز با برخی از آموزه‌های اسلامی غیر متناسب است.
حجت الاسلام عباس معلمی در گفت‌وگوی تفصیلی با خبرنگار سرویس تلویزیون خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، با ارزیابی سریال‌های پخش شده در ماه مبارک رمضان، اظهار کرد: سریال‌های پخش شده در ماه مبارک رمضان علاوه بر این که به دلیل تعددشان وقت مردم را می‌گیرد و آنان را از عبادت که جایگاه مهمی در ماه مبارک رمضان دارد باز می‌دارد، از لحاظ محتوایی نیز دارای اشکالات عمده‌یی است.
وی گفت: در سریال اغماء که به مساله شیطان پرداخته است مفهوم صحیحی ارائه نمی‌شود. چرا که اگر قرار است شیطان همانند انسان‌ها مجسم شود و با دیگران در تماس باشد، سنگ روی سنگ بنا نمی‌شود. اگر قرار باشد شیطان در قالب «من» درآید و پهلوی یکی از دوستان من برود و خلافی انجام دهد و متقابلا شبیه دوست من برای بنده جلوه کند و به کار خلافی دعوت کند، نظم و نظام جامعه بر هم می‌خورد.
وی ادامه داد: این که گمان کنیم شیطان می‌تواند به صورت انسان‌های شناخته شده مجسم شود و با انسان رابطه برقرار کند و دستورالعمل صادر کند کاملا دیدگاه باطل است و اگر چنین نظری واقعیت داشته باشد، اجتماع از هم پاشیده می‌شود.
وی در عین حال افزود: البته نباید داستان‌های انبیاء را که در آن شیطان برای آنان به صورت انسان مجسم شده است را ملاک وضعیت دیگران قرار دهیم، ضمن این که وضعیت شیطان در قبل و بعد از اسلام متفاوت شده است. روایت است که پس از بعثت پیامبر اکرم (ص) دست و پای شیطان بسته شده و شاید که یکی از مصادیق این دست و پا بسته شدن، عدم توانایی تجسیم او بوده باشد.
معلمی گفت: ممکن است عده‌ای توجیه کنند و بگویند که گاهی شیطان از کانال دیگران انسان را گمراه می‌کند. ولی باید گفت این مساله غیر آن است که شیطان به صورت انسان مجسم شود.
مطلب مذکور بدان معنی است که شیطان فردی را فریب می‌دهد و سپس از طریق زبان و فعل او دیگران را گمراه می‌کند نه آن که شیطان لباس آن فرد را بپوشد و در قالب آن فرد مجسم شود.
وی تصریح کرد: اگر شیطان این قدرت را داشته باشد. پس باید بتواند در قالب اشخاص معتبر سیاسی، فرهنگی و غیره درآید و به کارهای عجیب و غریب دست بزند که اگر چنین شود قطعا جامعه ملتهب خواهد شد. زیرا که مردم خواهند گفت فلان شخصیت سیاسی را مثلا دیدم که فلان چیز را می‌گفت در حالی که آن شیطان مجسم در لباس فرد مذکور بوده است.
رییس سابق مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما با بیان این که سریال«اغماء» القائات نامناسبی در مخاطب قرار می‌دهد، خاطر نشان کرد: در این فیلم، شیطان به آن پزشک توصیه می‌کند که افراد خاص را معالجه کند و پس از معالجه هم آنان سلامت خود را باز می‌یابند. در حالی که در فیلم به گونه‌ای نمایش داده شده است که آن افراد پس از معالجه با وجود این که گذشته خوبی داشته‌اند، از این به بعد از افراد و عوامل شیطان می‌شوند. این قضیه این شبهه را القاء می‌کند که خداوند می‌خواهد عمر عده‌ای تمام شود. ولی شیطان مانع شده و آنان را از مرگ نجات داده و بعد از آن بر آنان مسلط می‌شود.
وی با ابراز تاسف از این که در بسیاری از سریال‌ها و فیلم‌های ایرانی از جذابیت‌های ارتیک جهت چاشنی استفاده می‌شود، یاد آور شد: قالب‌های عشقی و عاشقی قبل و بعد از ازدواج در فیلم‌ها به طور افراطی ظهور پیدا کرده است و این حیای جامعه را از بین برده است. در فیلم اغماء با این که به موضوع فیلم هیچ ربطی ندارد، یک گونه عشق مثلثی ساخته شده است که مثلا یک پزشک مرد عاشق پزشک زن می‌شود و آن زن بی‌محلی می‌کند و عاشق دکتر دیگر می‌شود. از طرف دیگر خود دکتر طه هم قبلا زن داشته و مرده است و غیره.
وی تصریح کرد: این معضل تقریبا در همه فیلم‌ها و سریال‌ها وجود دارد و این از نقاط ضعف بزرگ صدا و سیما است.
این کارشناس مذهبی اشکال عمده دیگر سریال اغماء را متمرکز کردن شیطان بر روی یک فرد و آن هم شخص ظاهرا‌الصلاح دانست وگفت: در این فیلم شیطان با دیگران کاری ندارد و فقط بر روی یک نفر متمرکز شده است، در حالی که در فیلم افرادی دیگری که ظاهر و رفتار نامناسب دارند نیز وجود دارد، که از گزند گمراهی شیطان دورند.
وی هم‌چنین بی‌جا نمود دادن آموزه‌های دینی را نیز اشکال عمده‌ای توصیف کرد و گفت: در سریال اغماء، آن فرد برای این که همسرش عمل جراحی کند، استخاره می‌کند و پس از این که استخاره خوب آمد، اقدام به عمل می‌کند. پرسش من این است که سازندگان سریال چه چیزی می‌خواهند بگویند؟! چرا آنان با این آموزه‌های دینی این گونه بازی می‌کنند؟ اگر این‌ها می‌خواهند بگویند که استخاره همیشه کار خوبی نیست، باید جوری نمایش داده شود که قضیه برای مخاطب روشن شود که متاسفانه در فیلم چنین چیزی مشاهده نمی‌شود.
معلمی هم‌چنین با تحلیل از سریال «یک وجب خاک» عنوان کرد: به نظر من این سریال در حد و اندازه یک مخاطب ایرانی نیست.
وی افزود: در این سریال حوادث بسیار پوچ و غیر قابل اتفاقی رخ می‌دهد که هیچ گونه پیامی برای مخاطب ندارد و صرفا جمع تعدادی حوادث ساختگی بی‌پایه‌ای است که می‌خواهد مخاطب را بدون این که چیزی یاد دهد، بخنداند.
وی اضافه کرد: نباید وقت میلیون‌ها مردم را آن هم در ایام عزیز ماه مبارک رمضان به امور بی‌فایده و بدون حسن اختصاص دهیم.
این کارشناس مذهبی، شکلی برخورد کردن با مقدسات را بی‌احترامی به آموزه‌های دینی خواند و گفت:متأسفانه سازندگان این گونه سریال‌ها برای این که بخواهند جنبه‌ای مذهبی به برنامه بدهند، روزه و افطاری هم در لابه‌لای سریال قرار می‌دهند که خیلی شکلی و وصله‌ای است.
وی ادامه داد: در فیلم‌های اخیر ظواهر اسلامی به شدت مورد بی‌اعتنایی قرار گرفته است.
مثلا در همین سریال «یک وجب خاک»، قهرمان داستان که پدر خانواده است محاسن خود را تراشیده است ولی آن فرد کلاش که مدیر صندوق قرض‌الحسنه است، ظاهری اسلامی داشته و انگشتر به دست نشسته است. یا در سریال شبکه دوم ( میوه ممنوعه) آن فرد خواننده است قهرمان می‌شود، ولی این فردی که خودش ظاهر مناسب دارد و همسرش محجبه و معلم است، ضد قهرمان می‌شود.دختر خانواده هم در فیلم می‌گوید که پدرو مادر من که نماز خوان هستند، این نماز و روزه برایشان حجاب شده است! و در عین حال آن فرد خواننده سالک الی‌الله جلوه داده شده است.
رییس سابق مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما تصریح کرد: نمی‌خواهم بگویم هر کس ریش داشته باشد و یا خانمش با حجاب باشد، انسان خوبی است. قطعا این گونه افراد نیز لغزش دارند و گاهی نیز گمراه هستند.حرف بنده این است که چرا در فیلم‌ها پیوسته این گونه افراد در مقابل دیگران قرار داده می‌شوند. در همین سریال ( میوه ممنوعه) دختر آن فرد کارخانه‌دار که نقش خوبی دارد، با روسری است ولی آن مادر محجبه که معلم است و کار فرهنگی می‌کند، ضد قهرمان می‌شوند.
وی عنوان کرد: حتی در سینمای هالیوود که گاهی خیانت و رذالت سیاستمداران آمریکایی نمایش داده می‌شود، در عین حال قهرمان داستان و افشاء کننده اهداف خیانت‌کاران، از افراد خودشان و از مجموعه سیاستمداران نشان داده می‌شود. در فیلم‌های ما نیز اگر قرار است خیانت و خباثت عده‌ای ظاهر ساز نمایان شود باید مجموعه داستان به گونه‌ای هدایت شود که این طور نباشد که همیشه قهرمان داستان از افراد غیر‌الصلاح باشند.
رییس سابق مرکز پژوهش‌های اسلامی صداوسیما در پایان با ارزیابی کلی وضعیت تلویزیون در ماه مبارک رمضان، اظهار کرد: برخی سریال‌های ماه رمضان با ایام دیگر از لحاظ محتوائی هیچ تفاوتی نمی‌کند. یعنی همان محتوا که در قبل این ماه مبارک پخش می‌شود در ماه مبارک نیز پخش می‌شود و گاهی برای این که یک تفاوت ایجاد کنند، نهایتا مسائلی مثل افطاری خوردن و روزه گرفتن در فیلم نمایان می‌شود.
معلمی در پایان با طرح این پرسش که چرا در ایام ماه مبارک رمضان که ایام عبادت و توجه بیشتر به معنویات است، این قدراین سریال‌ها گسترش می‌یابند؟ ادامه داد: مردم را از رسیدگی به امور معنوی و حضور در مساجد باز می‌دارند. ضمن این که جای تعجب دارد که سازندگان سریال‌ها می‌خواهند به هر طریقی شده، فیلم را به ۳۰ قسمت برسانند که در تمام ماه مبارک رمضان پخش شودکه این خود عاملی مهمی برای بی‌محتوا شدن سریال است.
